Teaterduo med nytt blikk på Brand

Regissør Kjetil Bang-Hansen og skodespelar Svein Tindberg har samarbeidd om ei rekke skodespel med religiøs tematikk, som Markusevangeliet, Apostelgjerningane og sist med Abrahams barn. I januar er duoen aktuell med Henrik Ibsens Brand på hovudscena på Det Norske Teatret, om den kompromisslause presten som følgjer det han opplever som sitt kall. Tindberg oppfattar likevel Brands prosjekt om at Gud skal gjennomveve våre liv som ein «vakker og stor tanke».

– Det første folk seier om Brand, er at han er ein fanatikar som går over lik. Men når vi no skal ta fatt i han, kan han ikkje vere eit ferdig produkt. Brand er ein fyr som verkeleg lengtar etter noko som er fint. Likevel går det gale, seier Svein Tindberg til Vårt Land.

– Kva tar du med av deg sjølv inn ei slik rolle?

– Det er ikkje den beste løgnaren som blir den beste skodespelaren, men den som klarer å ha med sitt eige liv inn i rolla. Kjetil og eg har gått ein lang veg både med dei stykka vi har arbeidd med, som har ein religiøs grunntone, og med vårt eige forhold til religion. Eg gler meg til å ta fatt på dette og gå endå vidare, seier Tindberg.

LES OGSÅ: Alle-helgens-humor

Spenningsfelt

Regissør Kjetil Bang-Hansen synest Brand, som er gjendikta til nynorsk av Edvard Hoem, har med seg eit interessant spenningsfelt. Sjølv om stykket har vore mykje spelt, har det ikkje vore sett opp på Det Norske Teatret på over 40 år.

– Tru er ei lengsle etter sanning og identitet. Samtidig lever vi i eit samfunn som blir meir og meir sekulært, der trusspørsmål blir skyvd ut av samfunnsdebatten. Vi er opptatt av at Brand ikkje skal vere for «låst». Stykket har ei tragisk handling, men er samtidig ei lengsle mot noko anna, mot sanning. Det er interessant å sette opp stykket i ei tid som til dei grader dyrkar alt det andre, seier Bang-Hansen.

Han trur også at ønsket om å gå ein annan veg – mot moten – er noko som appellerer til eit moderne publikum.

LES OGSÅ: De etterlattes smertefulle dag

– Religiøs tru ligg ofte skjult

– De har jo stått i arbeidet med religiøse tematikkar på teateret i mange år. Kva slags erfaringar har de gjort dykk?

– Dersom du løftar litt på lokket og er open med di eiga søking, er erfaringa at dette er noko som gir dess meir gjenklang i samfunnet. Religiøs tru er noko som ofte ligg skjult. Men i det ho stoppar opp og blir fastlåst, blir trua destruktiv, trur Bang-Hansen.

Svein Tindberg skyt inn:

– Dei menneska som skremmer meg mest her i verda, er dei som «eig» Gud og har alle svara. Dei som meiner seg utpeikt. Det er vel noko av det som skjer med Brand etter kvart også. Men ein kan ikkje stappe havet ned i ei skoeske. Skal ein først tru, må ein tru på noko som er større enn seg sjølv.

Religiøs fanatisme

Teaterduoen peiker også på at tematikken i Brand har peikarar inn mot vår tids religiøse fanatisme.

– Noko av den religiøse fundamentalismen vi ser i samfunnet rundt oss, er eit motsvar på at religionen forsvinn ut av dagleglivet i samfunnet. Ordet fundamentalist er blitt eit skjellsord. Men det å søke etter fundamentet i sin eigen religion er ikkje nødvendigvis ein forferdeleg tanke, seier Tindberg.

Bang-Hansen refererer også til Børre Knudsen når han snakkar om Ibsens kjente rollefigur.

– Børre Knudsen forsvann på ein måte i eit snøras som var heile det norske samfunnet, seier teaterregissøren.

Ibsen sjølv sa om Brand at han «er mig selv i mine bedste øjeblikke», eit motstykke til den kjernelause Peer Gynt som flyktar frå alle realitetar, lyg for seg sjølv og andre og ikkje kjenner nokon konsekvensar.

– Med Brand går de inn i endå ein kanonisk tekst, eit stykke som er sett opp mange gonger. Er det ikkje vanskeleg å skulle skape noko nytt?

– Det er det sjølvsagt, men slik er det med alle klassiske verk. Vi har likevel sakna dette perspektivet. Brand har ofte blitt ein skapnad vi ikkje forstår, seier Bang-Hansen.

– Det er det som er så bra med klassikarar, seier Tindberg.

– Det finst alltid ein ny inngang. Det finst alltid noko å strekke seg etter.

Alf Kjetil Walgermo

Journalist