Naturvernleiar ber om kraftstopp i Finnmark
ENERGI: Finnmark treng ikkje storstilt utbygging av straumproduksjon og ny kraftledning tvers gjennom fylket, meiner Truls Gulowsen i Naturvernforbundet: – Det må ikkje bu folk på kvart nes.
Truls Gulowsen veit han yppar til debatt, at fleire blir provoserte. Men leiaren i Naturvernforbundet meiner det er naudsynt å ta til motmæle mot dei mange som vil byggje ned meir natur i nord for å byggje opp produksjonen av kraft, særleg vindkraft.
Dette er bakteppet for Gulowsens utspel:
- Fosen-aksjonen som utspann seg i Oslo i månadsskiftet februar mars: Unge samiske aksjonistar som saman med aksjonistar frå Natur og Ungdom blokkerte departement etter departement, i åtte dagar, heilt fram til at statsminister Jonas Gahr Støre (Ap) bøygde hovudet, sa orsak til reindriftssamane på Fosen i Trøndelag og vedgjekk at vindmøllene på Fosen er eit pågåande brot på menneskerettane til samane.
- Det årelange kravet om at det må byggjast ut meir kraftproduksjon i nord, særleg i Finnmark.
- Energikommisjonen seier kraftproduksjonen i Norge må opp med minst 40 TWh innan 2030.
Urealistisk ide om industrialisering
– Ideen om at berre ein får bygd ut meir kraft i nord, gjerne i form av vindkraft, så vil det føre til industrialisering, er totalt urealistisk, seier Gulowsen.
Han peikar på megatrenden som påverkar distriktsnorge generelt og fylka i nord spesielt: Fråflyttinga.
– Fleire og fleire vil bu på stadar med ein viss infrastruktur, med eit visst tenestenivå. Difor må me satse på sterke vekstsenter.
I Finnmark heiter dei fremste Hammerfest, Alta, Vadsø og Kirkenes.
Ideen om at berre ein får bygd ut meir kraft i nord, gjerne i form av vindkraft, så vil det føre til industrialisering, den ideen er totalt urealistisk
Truls Gulowsen, leiar i Naturvernforbundet
Må ikkje øydeleggje meir natur
– Det må ikkje bu folk på kvart nes. Dei som vil bu nærme naturen og havet skal sjølvsagt få det. Men me kan ikkje byggje ut ny kraft i nord berre for å halde oppe dagens busetjingsmønster, seier Gulowsen same veke som Senterpartiet skal samlast til landsmøte.
– Kvifor ikkje?
– Det er ikkje forsvarleg å øydeleggje meir natur for til dømes å byggje fleire vindparkar og kraftleidningar. Og så må me ta omsyn til arealrettane til reindrifta.
Gulowsen meiner Fosen-utbygginga viser kor gale det kan gå når ein byggjer vindmølleparkar i reinbeiteland.
NVE behandlar no fire omstridde vindkraftprosjekt i kommunane Gamvik og Lebesby i Finnmark. Alle møter sterke protestar frå reindrifta.
Søkjer kvalifisert arbeidskraft
Frå kommunar som slit med fallande folketal lyder to rop: Me treng industriarbeidsplassar – og til industriarbeidsplassar trengst straum.
Gulowsen heller kaldt vatn i årene på dei som ropar.
– Dei som ønskjer å etablere mange nye arbeidsplassar, ønskjer seg til stadar av ein viss storleik. Der det mellom anna er sikker tilgang på kvalifisert arbeidskraft.
Leiaren i Naturvernforbundet minner om at då oljeselskapa skulle etablere base i nord var det mange utkantkommunar som ivra for at akkurat dei måtte bli valt.
– Men til sist blei Hammerfest valt.
Vil skrinleggje tre kraftprosjekt
Gulowsen seier at i Finnmark er det tre hovudnæringar, og ingen av dei treng store kraftutbyggingar.
– Fiskeri, reiseliv og reindrift.
Tre store kraftprosjekt kan dermed skrinleggjast, meiner leiaren i Naturvernforbundet:
- Elektrifiseringa av Equinors produksjonsanlegg for gass på Melkøya ved Hammerfest.
- Bygginga av 420 kV kraftline gjennom Finnmark.
- Bygginga av Davvi vindkraftverk i grenselandet mellom kommunane Lebesby, Tana og Porsanger, planlagt mellom 100 til 267 turbinar.
Kan drifte med gass til 2035
Equinor planlegg å rive gasskraftverket som i dag driv anlegget ved Hammerfest for så å drifte anlegget med straum frå straumnettet. Det vil krevje nesten like mykje straum som heile Finnmark brukar i dag.
– I dag brukar Melkøya og Hammerfest 70 prosent av straumen som blir produsert i Finnmark. Blir anlegget elektrifisert vil Melkøya og Hammerfest bruke rundt 90 prosent. Så det blir ikkje mykje kraft att til anna industri, seier Gulowsen.
Han meiner det beste alternativet er å la Melkøya bli drifta med gass fram til konsesjonen går ut i 2035, for så å nekte ny konsesjon, noko som inneber at anlegget blir avvikla.
I dag brukar Melkøya og Hammerfest 70 prosent av straumen som blir produsert i Finnmark
Truls Gulowsen, Naturvernforbundet
Kan byggje i område som er tapt
For å få meir straum fram til Melkøya skal Statnett byggje ein ny kraftleidning fram til Hammerfest. Strekninga Balsfjord i Troms til Skaidi i Finnmark blei ferdig før jul. Planen vidare er å føre ein leidning til Hammerfest i vest og ein til Aust-Finnmark.
Om 420 kV-leidningen seier Statnett: «Ledningen vil legge til rette for økt verdiskapning i landsdelen og bidra til at utbygging av ny fornybar energi kan realiseres.»
Om den same leidningen seier Naturvernforbundets leiar:
– Leidningen vil berre føre til krafteksport frå Finnmark.
Leidningen er omstridt, for han skal gå gjennom reinbeiteland. Difor protesterer reindrifta.
– Innvendingane må me ta omsyn til, seier Gulowsen.
– Men dersom det skal byggjast ut kraft i Finnmark, til dømes vindkraft, kvar kan slikt finne stad?
– Det må skje i område som allereie er tapte – altså øydelagde av kraftutbygging.
