Tilskodarplassen
Ikkje alle kjem til kyrkja for å vera ein del av eit varmt, tett fellesskap.
Dei blågrå benkene nede i kyrkjeskipet er ikkje ein gong halvfulle. Likevel sit han på galleriet i dag også, alltid på same plass. Han held i rekkverket og lener seg framover. Under det kraftige, kvite håret og dei buskete augnebryna ser augo morske ut. Men ikkje når blikket vårt møtest. Då smiler han litt.
Scenen er henta frå Sand kyrkje då eg vaks opp, ein av dei søndagane mor mi fekk meg med på gudsteneste. Me to var barnebarn og svigerdotter til han på galleriet. Me sat alltid nede, sidan me var det han kalla «kristeleg interesserte» eller «religiøst anlagde». Sjølv var han visstnok ikkje det, uansett om han gjekk oftare i kyrkja enn me.
LES MER: Derfor går folk i kirken
Handhelsingar og kyss
Skjærtorsdagen før eg fyller ti år, er eg på messe i ein spansk katedral, altså i Syden. Eg tykkjer det som skjer er vakkert, men verken eg eller familien min forstår mykje av det som blir sagt. Heller ikkje når presten seier «daos fraternalmente la paz» (hels kvarandre med fred). Med eitt blir me overstrøymde av hjartelege handhelsingar og kyss på begge kinn. Ingen av oss anar kva ein svarer på «la paz sea contigo» og stotrar «thank you» tilbake. Me er midt i ein varm sirkel av glade og vennlege ansikt, og ikkje lenger berre tilskodarar.
LES MER: Barndommens kjedelige gudstjenester
Som vaksen flytta eg til Oslo. I kyrkja eg sokna til, seier presten kvar søndag før nattverden: «La oss hilse hverandre med fredens tegn.» Då snur folk seg mot einannan i benkene, handhelser og ønskjer «Guds fred». Eg er av den mennesketypen som fort kjenner seg heime ein stad, og som gjerne heller deltar enn å sjå på. Difor elska eg det frå første stund, og smilte ekstra varmt og vertskapleg til dei som såg ut til å vera på eit sjeldan besøk i kyrkja.
Følg oss på Facebook og Twitter!
Men ei stor gruppe menneske kjem ikkje til kyrkja for å vera ein del av eit varmt, tett fellesskap. Dei set seg på galleriet eller bak ei søyle, for å sleppa det kleine og klamme. At nokon skal venda seg direkte til ein, eller (Gud forby!) ta på ein, er det siste ein ønskjer. Kva svarer du, når den ved sida av deg grabbar tak i handa di, ser deg smilande inn i augo og seier «Guds fred»? «Eh, takk»? Ingenting? Eller «Guds fred» tilbake, sjølv om det kjennest ubehageleg rart?
Svært mange prestar er medvitne om den vanskelege balansen mellom å la folk få vera i fred og samstundes gi dei som lengtar etter å delta ein sjanse. For status kan endra seg. Ein dag kan ein få lyst til å flytta seg vekk frå skuggen bak søyla. I Syden besøkjer ein kanskje ei katolsk kyrkje eller går til nattverd i ei sjømannskyrkje. Der er det ingen bygdefolk som tenkjer sitt.
LES MER: Kirkegjengere mest fornøyd med kjærlighetslivet
Gøyme seg i kaoset
Ein anna stad, her i Noreg, har ein fast kyrkjegjengar på snart 90 nyleg byrja å gå til nattverd. Kanskje opplevde han at terskelen blei senka på ein eller annan måte. For mange er det lettare når nattverden skjer ved å dyppa oblat-kjeksen i det store vinbegeret nede på kyrkjegolvet. Ein slepp å gå høgtideleg opp til altarringen og kan gøyma seg litt i kaoset.
Ein god prest eg kjenner, seier at ein generelt må la folk få vera i fred. Dei må kjenna at dei uansett er velkomne, om dei ikkje vil ha heile pakka. På diskret og forsiktig vis kan ein gi dei høve til endring, så dei etter kvart tør det dei kanskje ønskjer eller lengtar etter. Det er legitimt å vera tilskodar. Jesus hadde alltid tilskodarar.
LES MER: – Dåpsnedgangen er kirkens største utfordring, mener Helge Simonnes
Bestefar er død for mange år sidan. Eg anar ikkje om han nokon gong tok i mot nattverd eller sette ord på ei gudstru. Men han elska å fortelja ei historie frå då han som ung skipsreiar sat på ei kro i København saman med ein ikkje heilt edru finne. Finnen hadde akkurat selt han eit fartøy, og spurde: Tror ni på Gud? – Ikkje noko særleg, sa bestefar min. Då slo finnen neven i bordet og ropte: Hur i helvete kan ni segla på havet utan Gud?
Etter den historia lo bestefar alltid så han rista.
Ann Kristin van Zijp Nilsen er kommunikasjonsleiar i Areopagos og redaktør for magasinet Tørst
